Avrupa’da Uygulanan İki Farklı Koksidiyozis Kontrol Programının Çevresel Etkisinin Karşılaştırmalı Değerlendirmesi
Koksidiyozis, broyler üreticilerinin karşılaştığı en önemli sağlık sorunlarından biri olmaya devam etmektedir. Sıkı hijyen önlemlerine rağmen, endüstriyel broyler yetiştiriciliğinde yaygın olarak görülmektedir. Koksidiyozis yalnızca hayvan sağlığı ve refahını olumsuz etkilemekle kalmaz, aynı zamanda ciddi üretim kayıplarına yol açarak kanatlı endüstrisinin çevresel etkisini artırır.
Koksidiyozis kontrol programları genellikle bağırsak sağlığı ve teknik performansa olan etkileri açısından karşılaştırılır; peki bu, çevresel etkiye nasıl yansır?
Bu soruyu derinlemesine incelemek amacıyla, Monimax® / Sacox® programı ile Avrupa’da yaygın olarak kullanılan bir diğer program (nikarbazin-narasin/narasin) karşılaştırılarak iki bağımsız saha çalışması gerçekleştirildi. Her iki programda da kombine ürünler 0-21. günler arasında, iyonofor ise 22. günden kesime kadar uygulandı.
İlk olarak, ürünlerin formüle yem üzerindeki karbon ayak izi (CFP) üzerindeki doğrudan etkisine bakıldı. Tablo 1’de bireysel antikoksidiyal ürünlerin CFP değerleri yer almaktadır. Yaşam döngüsü değerlendirmesi (LCA, sütun 1) açısından önemli farklılıklar olabilse de ton yeme kullanım oranı (sütun 2) da dikkate alınarak yem seviyesindeki nihai etkisi (CFP bitirme yemi, sütun 3) belirlenmelidir. Tamamlanmış bir yemin toplam CFP değeri, kullanılan ham madde ve tedarik lokasyonuna bağlı olarak 600 ila 1250 kg CO₂ eş değeri/ton arasında değişebilir. Antikoksidiyal programın yem üzerindeki nihai CFP’ye olan göreceli etkisi oldukça sınırlıdır (yaklaşık %0,2 – %0,4).
Tablo 1. Antikoksidiyal ürünlerin karbon ayak izi (CFP) ve bunların kullanım oranları. *Herkese açık bilgiler yer almaktadır.
Gerçek etkiyi değerlendirebilmek için performans gibi biyolojik parametreleri de hesaba katmamız gerekir. Bu karşılaştırmada, hesaplamalar standart bir AB broyler diyeti üzerinden yapılmış ve antikoksidiyal programların yem tüketimini etkilemediği varsayılmıştır. Tablo 2, her iki programın teknik performansına genel bir bakış sunmaktadır. Yukarıda belirtildiği gibi, farklı antikoksidiyal programların doğrudan katkısı oldukça sınırlı olmuş ve sonuçta yem bazında benzer bir karbon ayak izi (CFP) ortaya çıkmıştır. Monimax® / Sacox® programı uygulanan grupta nihai canlı ağırlık daha yüksek çıkmış ve yem dönüşüm oranında (FCR) 4 puanlık bir iyileşme sağlanmıştır. Bu teknik performans avantajı, broyler üretiminin karbon ayak izinde (kg CO₂ eş değeri / kg canlı ağırlık) ortalama %2,8’lik bir azalma ile sonuçlanmıştır.
Tablo 2. AB saha verilerine dayalı iki kombinasyon koksidiyoz kontrol programının karbon ayak izi (CFP) karşılaştırılması
Sonuç
Antikoksidiyal programların yem üzerindeki toplam karbon ayak izine katkısı yalnızca %0,2 ila %0,4 arasında olup, doğrudan etkileri oldukça sınırlıdır. Ancak Monimax® / Sacox® programında daha iyi yemden yararlanma ve daha yüksek canlı ağırlık değerleri sayesinde, nikarbazin-narasin/narasin programına kıyasla broyler üretiminin karbon ayak izi (kg CO₂ eş değeri / kg canlı ağırlık) %2,8 oranında azaltılmıştır.
Sürdürülebilir broyler üretimi için Monimax/Sacox programı ile etkili bir koksidiyozis kontrolü büyük önem taşır ve üretimin karbon ayak izinin azaltılmasına katkı sağlayabilir.